Το απόφθεγμα της ημέρας / 02: Ω επιστήμονα τυφλέ!
Φώτης Κόντογλου, «Σημείον μέγα, ήγουν τα θαύματα της Θέρμης»
Σε αυτήν την σειρά αναρτήσεων με τίτλο «Το απόφθεγμα της ημέρας» επιχειρείται να δοθεί η ευκαιρία στον κουρασμένο αναγνώστη να εξοπλισθεί με την απαραίτητη γνώση «γρήγορα – εύκολα –σίγουρα», σύμφωνα με το αγαπημένο προπαγανδιστικό σλόγκαν της Νέας Τάξης Πραγμάτων.
Η σελίδα στην οποία βρίσκεται γραμμένο το απόφθεγμα εσκεμμένως παραλείπεται, ώστε o ενδιαφερόμενος να παρακινηθεί να μελετήσει την πηγή του αποφθέγματος, διαβάζοντας, ει δυνατόν, ολόκληρο το βιβλίο, και όχι να επαναπαυθεί στην έτοιμη γνώση.
Επιλέγει ο Κωνσταντίνος Ι. Βαθιώτης
Ι. Ο ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Το απόφθεγμα που ακολουθεί είναι του Έλληνα ζωγράφου, αγιογράφου και συγγραφέα Φώτη Κόντογλου και βρίσκεται στο βιβλίο του «Σημείον μέγα, ήγουν τα θαύματα της Θέρμης»1.
IΙ. ΤΟ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑ
Ω επιστήμονα τυφλέ, οπού καταγίνεσαι με μάταια και ψευδή. Τυφλός θα αποθάνεις, τυφλός θα φθάσεις με τον πύραυλόν σου εις τα πέρατα του κόσμου, τούτου του υλικού και φθαρτού κόσμου! Νομίζεις ότι κατέχεις την σοφίαν και την γνώσιν, και εσύ ευρίσκεσαι, δυστυχισμένε, έξω από το ιδικόν σου σπίτι. Ηξεύρεις μοναχά να κάμνεις υπολογισμούς και να βιδώνεις βίδες που θα σκουριάσουν και θα λειώσουν όπως η φθαρτή διάνοιά σου.
Θεωρείς ότι βλέπεις το φως, ενώ ευρίσκεσαι μέσα εις το πλέον βαθύ σκότος. Εσύ δεν είδες μήτε ακτίνα της αληθείας, εις καιρόν οπού ταπεινοί και περιφρονημένοι άνθρωποι βλέπουν το βάθος των μυστηρίων του κόσμου και εγγίζουν την αιωνιότητα την οποίαν εσύ καν δεν την υποπτεύεσαι ότι υπάρχει. Δούλευε, σκλάβε της αλαζονείας σου, ψάχνε νύκτα και ημέραν, σφενδόνιζε τα μηχανήματά σου εις το χάος του ουρανού. Θα φθάσεις εις την άκραν του σύμπαντος, εκατόν, πεντακόσια, χίλια έτη του φωτός μακράν από την γην. Αλλά όπου και αν φθάσεις, θα φθάσεις όπως είσαι εδώ κάτω, ένα μικρόψυχον και απελπισμένον ανθρωπάριον. Θα κουβαλήσεις την τυφλήν σου υπερηφάνειαν εις την άκραν του σύμπαντος, και θ’ αποθάνεις εκεί, όπως θ’ απέθνησκες εδώ, επάνω εις την γην, χωρίς να σε φωτίσει μήτε μία μικρή ακτίνα της αληθείας, αποξενωμένος από το έλεος του Θεού. Επειδή «Κύριος υπηρηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν».
III. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ
Σε ένα βιβλιαράκι που έχει γραφτεί από τον Όσιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ με τίτλο «Η Βασιλεία του Θεού και ο Αντίχριστος»2 διαβάζουμε το εξής:
«Η ανθρώπινη επιστήμη επαινεί κι εγκωμιάζει το νου, τον φουσκώνει, διογκώνει το “Εγώ” του. Η θεία επιστήμη αποκαλύπτει στην ψυχή μια προορισμένη, διαμορφωμένη και ισορροπημένη παραίτηση, που μαζί με ταπείνωση οδηγεί στην αυταπάρνηση. Γίνεται σαν ένας καθρέφτης καθαρός που λαμβάνει κι αντανακλά θείες εικόνες κι εντυπώσεις».
Χαρακτηριστική είναι και η αποφθεγματική προφητεία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού:
«Το κακό θα σας έρθη από τους διαβασμένους»3.
ΙV. ΣΥΝΤΟΜΟ ΣΧΟΛΙΟ
Με το παραπάνω απόφθεγμα, ο Κόντογλου επιχειρεί να ταρακουνήσει τον λοξοδρομημένο άνθρωπο του 20ού αιώνα (πόσω μάλλον του 21ου αιώνα), ο οποίος νομίζει ότι θα βρει την αλήθεια και το νόημα της πραγματικής ζωής στην επιστήμη, αλλά, κατ’ επέκτασιν, και στην τεχνολογία.
Στην φράση «θεωρείς ότι βλέπεις το φως, ενώ ευρίσκεσαι μέσα εις το πλέον βαθύ σκότος» αντανακλάται η λογική του ανάποδου κόσμου, που εν έτει 2025 έχει εμποτίσει σχεδόν όλες τις εκφάνσεις του καθημερινού βίου μας.
Η αλήθεια βρίσκεται μόνο εκεί όπου υπάρχει το Θείον Φως. Ο εγκλωβισμός στα δίχτυα της επιστήμης και της τεχνολογίας αποξενώνει ολοένα και περισσότερο τον σύγχρονο άνθρωπο από τον γνήσιο Πατέρα και Δημιουργό του.
Η μεγίστη απομάκρυνση από τον Θεό και, ταυτοχρόνως, η εγκατάλειψη της Φύσης για χάρη της οθόνης, η οποία υψώνεται σε πολλαπλές εκδοχές (μικρή, μεσαία και μεγάλη οθόνη) σαν τείχος ανάμεσα στον άνθρωπο και τα δέντρα, την θάλασσα, τον ουρανό, τον ήλιο και κάθε άλλη φυσική δημιουργία, αποτελεί ένα ισχυρό σημάδι ότι πλησιάζουμε προς το τέλος της ιστορίας της ανθρωπότητας.
Όπως θα προκύψει και από άλλα αποφθέγματα του φωτισμένου Φώτη Κόντογλου, τα οποία θα παρουσιασθούν στα «αποφθέγματα της ημέρας», αυτός ο οξυδερκής και χαρισματικός συγγραφέας έβλεπε ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα όσα εμείς σήμερα έχουμε πεντακάθαρα μπροστά στα μάτια μας αλλά αρνούμαστε να τα δούμε, διότι παραμένουμε τυφλοί λόγω του διαχωριστικού τείχους της οθόνης και τυφλωμένοι λόγω του επιστημονικού και τεχνολογικού έρωτα που έχει κατακλύσει το μυαλό και την καρδιά μας.
Το γεγονός ότι παρήλθαν 61 ολόκληρα χρόνια από τότε που ο Κόντογλου προσπαθούσε (ματαίως) να αφυπνίσει τον τυφλό επιστήμονα, ο οποίος σήμερα ζει μάλλον σε κατάσταση «αμετάκλητης τύφλωσης», μπορεί να σημαίνει ότι επετράπησαν Άνωθεν γενναίες παρατάσεις μέχρι την στιγμή που θα έρθει η ώρα της Τελικής Κρίσεως.
Εκδ. Αλεξάνδρου και Ευαγγέλου Παπαδημητρίου, 1964.
Μτφ.: Π. Μπότσης, Αθήνα 2011, σελ. 46/47.
Διάβασα γιά "δέντρα, θάλασσα, ουρανό και ήλιο" και ξεκουράστηκα.
Δεν είναι μόνο οι οθόνες που μας κρατάνε μακριά από την φύση.
Είναι και τα διαμερίσματα. Εγκλωβισμένοι μέσα σε τέσσερεις τοίχους. Πολλά μέτρα υπερυψωμένα από την γη τα "σπίτια" μας. Να μην υπάρχει καν γείωση. Να μην πατάμε καν την γη, το χώμα. Σαν περιστερόνες. Στην κυριολεξία ο ένας πάνω στον άλλον.
Διαμερίσματα και οθόνες ήρθαν ταυτόχρονα στην ζωή μας. Χωρίς τις οθόνες να μας ζαλίζουν γιά να μην καταλαβαίνουμε που βρισκόμαστε θα ήταν αδύνατον να "ζήσουμε" κλεισμένοι μέσα σε διαμερίσματα.
Ας κάνουμε ένα πείραμα. Να κλείσουμε κάθε είδους οθόνη μέσα στο διαμέρισμα μας γιά τρεις μήνες.
Αυτό που θα γίνει είναι ότι θα καταλάβουμε που πραγματικά ζούμε. Κλεισμένοι μέσα σε μία αποθήκη, σε ένα μπουντρούμι, χωρίς εξωτερικό χώρο. Θα πάθουμε κατάθλιψη. Θα τρελαθούμε. Η οθόνες είναι αυτές που κάνουν ανεκτές τις ζωές μας στο διαμέρισμα.
Είναι δυνατόν να υπάρξει ανθρώπινο σπίτι χωρίς εξωτερικό χώρο; Να βάλεις δυό καρέκλες κι ένα τραπέζι και να πιείς τον καφέ σου έξω πατώντας την γή. Να δεις τον ουρανό, να σε φυσήξει ο αέρας.
Σε αποθήκες ζούμε κλεισμένοι μαζί με τα πράγματα μας. Τα μπαλκόνια, γιά αυτούς που έχουν κάποια θέα, δίνουν την ψευδαίσθηση της αυλής. Δεν την αντικαθιστούν.
Το ειρωνικό είναι ότι οι άνθρωποι της επαρχίας παρόλο που έχουν και αυλή και χωράφια και εξωτερικό γκαράζ, αποθήκες κ.λπ....επιλέγουν να είναι κλεισμένοι μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης, ίσως και περισσότερες ώρες την ημέρα από τον άνθρωπο της πόλης.
Παρατήρησα ότι καμία από τις γυναίκες που γνωρίζω και ρώτησα,
δεν θέλει να ζήσει στην ύπαιθρο. Έστω κοντά στην πόλη. Καμία.
Ενώ είναι πολλοί οι άντρες που ρώτησα που θα ήθελαν όπως εγώ να ζήσουν σε κτήμα με καλλιέργειες, αυλή, ζώα κ.λπ. Ή που μετάνιωσαν που δεν μεγάλωσαν τα παιδιά τους εκτός πόλης, ενώ τους είχε δωθεί κάποτε η ευκαιρία να το κάνουν.
Το συμπέρασμα μου σε αυτό είναι ότι η γυναίκα είναι πιό επιρρεπής στην αμαρτία. Πιό εύκολα παρασύρεται από τα φωτάκια, τις βιτρίνες και την δήθεν εύκολη ζωή της πόλης. Η γυναίκα ήταν αυτή που γοητεύτηκε και έφαγε πρώτη τον απαγορευμένο καρπό. Η γυναίκα του Λώτ γύρισε να δει την πόλη της που καιγόταν. Μόνο από περιέργεια; Μήπως την αναπόλησε. Αναπόλησε την ζωή στην πόλη ; Μήπως μας λέει και αυτό η συγκεκριμένη αλληγορία ;